Tradycją w ostatnich latach stało się szybkie i całkowicie nieprzemyślane tworzenie przepisów, szczególnie tych odnoszących się do wynagrodzeń, a następnie ich korygowanie. Można więc stwierdzić, że najpierw tworzony jest problem, a następnie szuka się jego rozwiązania. W 2022 r. przygotowując przepisy na ostatnią chwilę, wprowadzono całkowicie nielogiczny i skomplikowany system rozliczania wynagrodzeń kierowców w ruchu międzynarodowym. Wywołało to bardzo duże zamieszanie oraz skokowy wzrost obciążeń składkowych i podatkowych dla firm transportowych.
W zeszłym tygodniu Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który dodatkowo przy okazji ma rozwiązać problem z wynagrodzeniami kierowców. Więcej o nowych przepisach pisałem w artykule o ustawie o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym. Bliższa analiza zapisów projektu ustawy wskazuje jednak, że proponowane zmiany są jedynie kosmetyczne, a w obecnych warunkach nowa wysokość jednolitej diety wirtualnej przyniesie niewielkie korzyści. Co istotne nadal określono tzw. diety wirtualne w EUR, co będzie komplikowało szacowanie stawek brutto na podstawie kwot netto. Tym samym, nawet po nowelizacji przepisów określenie np. dniówki brutto będzie skomplikowane, a wielu przypadkach wręcz niemożliwe ze względu na wahania kursowe.
W związku z dużą liczbą zapytań o nowe przepisy przedstawiam uproszczoną analizę potencjalnych korzyści ZUS i PIT wynikających z ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym.
Analiza korzyści wynikających z nowych przepisów
Zakładam na potrzeby analizy pięć klasycznych przypadków wykonywania pracy przez kierowców w ruchu międzynarodowym. W przypadku kierowców 1-4 na potrzeby rozliczenia została przyjęta stawka dzienna 400 zł netto (około 85 EUR), co jest aktualnie średnia wysokością dniówek wypłacanych dla kierowców w ruchu międzynarodowym. Natomiast dla kierowcy nr 5 stawka dniówki została przyjęta w kwocie 450 zł netto. W zakładanym przykładzie, zostało przyjęte, że kierowcy wykonują różne rodzaje przewozów. Standardowo zakładam, że kierowca nr 1 pracuje przez cały miesiąc (jeden weekend w domu), kierowca nr 2 pracuje cały miesiąc, ale spędza wszystkie weekendy w domu, kierowca nr 3 pracuje w systemie 2+1. Kierowcy 1-3 wykonują przewozy do krajów Europy Zachodniej, natomiast dla porównania kierowca nr 4 do krajów Europy Południowej. W tabeli 1 zostały przedstawione dane dotyczące wysokości składek ZUS i podatku PIT kierowców przy aktualnie obowiązujących zasadach rozliczania, natomiast w tabeli nr 2 przy zasadach zaproponowanych w ustawie o delegowaniu kierowców międzynarodowych.
Tabela 1. Wysokość obciążeń podatkowo-składkowych kierowców na dotychczasowych zasadach
| Kierowca | Wynagrodzenie netto | Brutto łącznie | Podstawa składek | Składki ZUS pracownik | Składki ZUS pracodawca | Zaliczka na PIT | Dni w trasie | Rodzaj przewozów | Dniówka |
| Kierowca 1 | 11200 | 13636,01 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 947 | 28 | Europa Zachodnia | 400 |
| Kierowca 2 | 8800 | 11015,03 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 726 | 22 | Europa Zachodnia | 400 |
| Kierowca 3 | 6000 | 7850,07 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 364 | 15 | Europa Zachodnia (2+1) | 400 |
| Kierowca 4 | 8000 | 10145,85 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 657 | 20 | Europa Południowa | 400 |
| Kierowca 5 | 12600 | 13636,01 | 8831,98 | 1896,76 | 1583,57 | 1158 | 28 | Europa Zachodnia | 450 |
Tabela 1. Wysokość obciążeń podatkowo-składkowych kierowców na zasadach proponowanych w ustawie o delegowaniu kierowców
| Kierowca | Wynagrodzenie netto | Brutto łącznie | Podstawa składek | Składki ZUS pracownik | Składki ZUS pracodawca | Zaliczka na PIT | Dni w trasie | Rodzaj przewozów | Dniówka |
| Kierowca 1 | 11200 | 13597,58 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 877 | 28 | Europa Zachodnia | 400 |
| Kierowca 2 | 8800 | 10938,34 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 625 | 22 | Europa Zachodnia | 400 |
| Kierowca 3 | 6000 | 7835,9 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 338 | 15 | Europa Zachodnia (2+1) | 400 |
| Kierowca 4 | 8000 | 10051,93 | 6935 | 1489,38 | 1243,45 | 540 | 20 | Europa Południowa | 400 |
| Kierowca 5 | 12600 | 15332,01 | 7570,41 | 1625,84 | 1,357,38 | 1075 | 28 | Europa Zachodnia | 450 |
Podsumowanie
Analiza wskazanych w tabelach przykładów wskazuje na następujące wnioski:
- Główna korzyść związana z ustawą o delegowaniu kierowców, będzie przejawiała się w wysokości podatku PIT płaconego od wynagrodzeń kierowców. Ze względu na wprowadzenie stałej kwoty pomniejszającej przychód do opodatkowania w wysokości 20 EUR//dzień. W analizowanych przypadkach oszczędność wynosi od 26-117 zł miesięcznie. Najwięcej oszczędzi kierowca wykonujący przewozy do krajów południa Europy (Czechy, Węgry, Słowacja) ze względu na dość niską stawkę diet aktualnie. Najmniej kierowca pracujący w systemie 2+1.
- Korzyść związana z obniżeniem podstawy składek będzie widoczna u kierowców zarabiających wysokie dniówki. W omawianym przykładzie kierowca, który zarabia 450 zł dziennie, zapłaci składki od kwoty 7570,41 zł (zgodnie z dotychczasowymi zasadami płaciłby od kwoty 8831,98 zł). Ustalenie więc wyższej kwoty diet wirtualnych, powinno przynieść oszczędności dla kierowców pracujących stosunkowo dużą liczbę dni w miesiącu i zarabiających wyższe stawki dzienne / miesięczne.
Jak więc wynika z przedstawionych przykładów w większości przypadków oszczędności wynikające z nowych przepisów będą raczej niewielkie. Uwzględniając dość szybki wzrost płacy minimalnej, a tym samym również płacy przeciętnej w przyszłym roku, potencjalne oszczędności z nowych przepisów zostaną dość szybko zniwelowane przez inflację. Warto przy tej okazji również wspomnieć, że zakłada się aktualnie, wzrost wysokości przeciętnego prognozowane wynagrodzenia w 2024 r. do kwoty 8000-8500 zł brutto. Tym samym będzie to oznaczało dalszy wzrost obciążeń polskich firm transportowych. Jednocześnie dalsze utrzymanie kwoty diety wirtualnej w walucie obcej, nadal będzie komplikowało system rozliczania płac kierowców.